Spoeddebat over de voorwaarden van een cheque van 3,5 miljoen

In december 2019 besloot de Utrechtse gemeenteraad om ruim 3,5 miljoen euro belastinggeld te investeren in een nieuwe locatie voor beeldcultuur, “De Machinerie”. Een paar weken geleden bleek opeens dat wethouder Anke Klein (D66) zich niet hield aan de voorwaarden die de raad had gesteld – en de raad daarover niet had geïnformeerd. Reden genoeg voor ons om een spoeddebat aan te vragen.


Wat is De Machinerie?

De Machinerie wordt een nieuwe locatie voor beeldcultuur, die moet verrijzen in het Werkspoorkwartier. Een viertal samenwerkende partijen, waaronder het gesubsidieerde filmhuis ‘t Hoogt, wil deze plek gaan invullen. De VVD stemde in december 2019 tegen het plan, vooral omdat het zorgt voor oneerlijke concurrentie. Lees hier meer over ons standpunt over de Machinerie. 

Wat is er nu aan de hand?

In september was ik met een aantal andere partijen op bezoek bij de initiatiefnemers van De Machinerie. Daar bleek plotseling dat zij een stichting hadden opgericht, terwijl er in het besluit van de gemeenteraad stond dat zij een vereniging zouden oprichten, een coöperatieve vereniging om precies te zijn. Dat lijkt misschien een juridische formaliteit, maar dat is het niet. Het is een fundamentele keuze over de samenwerking op de nieuwe locatie. (hierover later meer) Daar komt bij dat de wethouder de gemeenteraad helemaal niet had geïnformeerd over deze wijziging. Daarom heb ik zo snel mogelijk vragen ingediend over de wijziging, samen met raadsleden van CDA, SP, PVV en SBU. De antwoorden kwamen eind oktober – maar daar waren we niet tevreden over. Er volgde dus een debat in de raad. In dat debat hebben we, aan de ene kant, inhoudelijk aangegeven waarom een stichting een slecht idee is. Aan de andere kant hebben we ook de wethouder ter verantwoording geroepen.

Waarover moest de wethouder verantwoording afleggen?

Er zijn meerdere dingen misgegaan. De wethouder heeft afgeweken van een raadsbesluit, en de raad is daar ook nog eens niet over geïnformeerd. De gemeenteraad is de baas in de stad. Het is aan de wethouder (en haar ambtenaren) om raadsbesluiten uit te voeren. Afwijken kan alleen als de raad daarmee instemt. Toch is hier van het raadsbesluit afgeweken, zelfs al na twee maanden. En dat terwijl het gaat om een bedrag van 3,5 miljoen euro. Pas zeven maanden later kwamen gemeenteraadsleden erachter dat er van het raadsbesluit was afgeweken – en ook nog eens bij toeval. Dat mag niet gebeuren. Wij hadden metéén moeten worden geïnformeerd én betrokken.

Waarom is een vereniging beter dan een stichting?

In een vereniging regel je alles letterlijk “in vereniging”; samen dus. Er zijn leden. Er is stemrecht. Het bestuur legt verantwoording af aan de leden. De algemene ledenvergadering stelt de begroting vast. Bij de Machinerie zou dat dus betekenen, dat alle gebruikers van het pand lid zijn. Ze hebben daarmee allemaal iets te zeggen over De Machinerie. Dat is belangrijk voor deze nieuwe locatie, want De Machinerie moet een plek worden waar allerlei creatieve ondernemers hun onderdak gaan vinden. Niet alléén de huidige partners, maar óók de toekomstige. Dat lukt alleen met een vereniging. Een stichting is veel afstandelijker. Bij een stichting zijn er geen leden, is er geen stemrecht en leggen bestuursleden geen verantwoording af. Het risico van een stichting is dat nieuwe spelers helemaal niets in te brokkelen hebben.

Hoe verliep het debat?

De wethouder is weliswaar door het stof gegaan, maar geeft niets toe. De Machinerie blijft een stichting, in weerwil van het raadsbesluit. De VVD heeft een nare smaak aan het debat overgehouden, vooral omdat er zo makkelijk wordt omgegaan met de voorwaarden van een investering van 3,5 miljoen. Daar komt bij dat de wethouder al meer dan 150.000 euro heeft uitgegeven, maar niet kon aangeven uit welke pot dat wordt betaald. Pas aan het eind van het jaar geeft de wethouder daar meer informatie over, en pas in de loop van volgend jaar wordt duidelijk hoe De Machinerie er als stichting uit gaat zien. Dit debat wordt dus volgend jaar vervolgd. Ook dan blijft de VVD zich ervoor inzetten dat De Machinerie een open organisatie wordt voor nieuwe spelers – en geen kliekje waar alleen de huidige vier spelers het voor het zeggen hebben. 

Zet cookies aan om de video te tonen.